تاريخنگار ارتش روم و آمار تلفات جنگ ايران و روم- نگاهي به يادداشت برداري از رويدادهاي روز

شاپور دوم بر سکه اش مورخ ارتش روم در ذيل روز 20 اكتبر سال 351 ميلادي (اين روز را از انطباق تقويم ها به دست آورده اند) به صورت مبهم چنين نوشته است : كل تلفات جنگ نخست امپراتور كنستانتينوس دوم با ايران (منظور؛ جنگ سال 348 ميلادي با شاپور دوم مشهور به ذوالاكتاف است) 50 هزار و 231 نفر و تلفات كل جنگ دوم با ايران (منظور جنگ سال 350 ميلادي) 39 هزار و12 نفر. اين مورخ شايد به دليل عرق ملي روشن نساخته است كه اين ارقام، جمع تلفات دوكشور و يا به تنهايي ـ روم بوده است. از آنجا كه فاتح هر دو جنگ، ايران بود و طرف مغلوب نمي تواند كشتگان فاتح را شمارش كند به احتمال بسيار زياد اين تلفات سنگين را روميان تحمل كرده بودند. مورخ ارتش روم در زير اين ارقام نوشته است كه اين آمار نهايي را فرماندهي كل ارتش براي سناي روم تهيه كرده است و سپس توضيحات ديگر.... توسيديدس نتيجه دو شكست و عقب نشيني رومي ها در دو جنگي كه در بالا اشاره شد، وقوع شورشهاي مسلحانه در قلمرو روم در آلمان، گل (فرانسه)، ايلريا (يوگوسلاوي)، اسپانيا و حتي بريتانيا شد كه سالها بعد، نخست به تقسيم آن امپراتوري به دو حوزه حكومتي و سپس تجزيه كامل و اضمحلال انجاميد. ارتشها از زمان اسكندر مقدوني داراي مورخ موظف شده اند كه رويدادهاي روزانه را يادداشت مي كند و در پايان فصل و يا سال با مروري بر آنها يك گزارش تاريخي مي نويسد كه تا ربع قرن در آرشيو ارتش و از آن پس براي هميشه در آرشيو ملي نگهداري مي شود تا در دسترس محققان باشد. به احتمال زياد، اين روش از توسيديدس كه يك ژنرال بود و تاريخ جنگهاي « پلوپونز» را نوشت اقتباس شده است. كنستانتينوس دوم در پاره اي از كشورهاي پيشرفته اين كار اينك فراتر از ارتش رفته و سازمانهاي ديگر را در بر گرفته كه مروري بر چنين گزارشها؛ پسرفتها و پيشرفتهاي سازمان در فاصله زماني معين را نشان مي دهد. در تنظيم اي گزارشها نهايت دقت و امانت بكار مي رود و به همين دليل است كه انجام آن را به كسي كه در اين رشته تحصيل و مطالعه كرده ومهارت داشته باشد واگذار مي كنند و كار آن درست عكس روابط عمومي است.

اعدام نخستين دسته از افسران كمونيست ايران

كمتر از دوماه پس از كشف شبكه نظامي حزب توده، نخستين دسته افسران كمونيست كه در محكمه نظامي وقت محكوم شده بودند در روزي چون امروز در سال 1333(اكتبر 1954) تير باران شدند. اسامي افسران و يك غيرنظامي كه در اين روز تير باران شدند از اين قرار است : سرهنگ مبشري، سرهنگ سيامك (افسر ژاندارم)، سرهنگ نميني، سرگرد عطارد، سرگرد واعظ قاسمي، سرگرد وزيريان، سروان مدني، سروان شفا، ستوان افراخته و غير نظامي مرتضي كيوان. اين عده پيش از تيرباران شدن شاه را خائن به وطن خوانده و شعار پيروز باد مردم ايران را سرداده بودند. محاكمه سومين دسته افسران كمونيست ايران 29 مهرماه1333 آغاز شد.