افتادن بغداد به دست عثماني
نگاهي تاريخي به اهميت عراق به عنوان کليد خاور ميانه و استقرار آمريکا

سلطان سليمان

سلطان سليمان امپراتور عثماني در اين روز در دسامبر 1534 تصرف بغداد را تکميل کرد. نيروهاي عثمامي دو روز پيش از اين وارد حصار بغداد شده بودند که برخي از مورخان آن روز را زمان تصرف بغداد ذکر کرده اند. دولت صفويه ايران بعدا بغداد را از عثماني ها پس گرفت و در آنجا يك پايگاه نظامي ثابت به وجود آورد و يك واحد کاملا مجهز را مستقر ساخت. جنگ متناوب ايران و عثماني بر سر بغداد دو قرن طول كشيد و در زمان نادرشاه مصالحه صورت گرفت؛ ايران از دعاوي خود بر بغداد دست كشيد و عثماني حاكميت ايران بر ايروان و همه قفقاز جنوبي را برسميت شناخت. در زمان شاه عباس هم عثماني ها همين نظر را داشتند و شاه عباس موقتا و تا رسيدن به هدفهاي مقدم خود آن را رد نكرده بود.
سرزميني كه امروز جمهوري عراق خوانده مي شود از عهد باستان كليد خاور ميانه و آسياي غربي بوده و هر دولت كه اين كليد را به دست داشته قدرت برتر در منطقه بوده است. دولتهاي بابل و آشور همين نقش را داشتند. كوروش بزرگ پس از تصرف بابل (بخشي از عراق امروز) بود كه ايجاد كنفدراسيون جهاني خود را اعلام داشت. داريوش سوم پس از شكست «اربيل» واقع در شمال عراق امروز به هزيمت رفت. اسكندر مقدوني پس از يکرشته جهان گشايي در بابل استقرار يافته بود كه در همانجا درگذشت. جانشنيان اسكندر شهر «سلوكيه» را در كنار دجله ساختند تا از آنجا بر آسياي غربي حكومت و نظارت كنند. پس از آنها اشكانيان ايران، تيسفون (مداين - 36 کيلومتري جنوب بغداد امروز) را در سوي ديگر دجله ساختند و دو دولت اشكاني و ساساني ايران حدود هزار سال از اين شهر بر امپراتوري پهناور خود حكومت كردند. هر دو دودمان خطر نزديك بودن به مرز رقيب (خط آتش) را تحمل كردند و پايتخت را از تيسفون به يك شهري مركزي انتقال ندادند. عباسيان به جاي زادگاه اسلام، بغداد (درخستاني در شمال تيسفون) را به صورت شهر درآوردند و مركز خلافت اسلامي قرار دادند. ايرانيان استقلال طلب دوباره اين مركز حساس (بغداد) را به چنگ آوردند. همه هدف سلجوقيان، مغولها و تيموريان تصرف بغداد بود. شاه اسماعيل صفوي اندكي پس از اعلام سلطنت، بغداد را متصرف شد. همه تلاش عثماني اين بود كه بغداد را در دست داشته باشد تا آقاي همه عرب ها باشد و سرانجام با مصالحه با ايران به اين هدف خود رسيد. در جريان جنگ جهاني اول، هدف روسيه و انگلستان رسيدن به بغداد بود و بر پايه اين رقابت، روسها از طريق ايران تا كرمانشاه پيش رفتند ولي در پايان جنگ اول كه عثماني از ميان رفت و روسيه گرفتار انقلاب و سپس جنگ داخلي شد، بغداد به تصرف انگلستان درآمد و از اينجا بر مناطق عربي متصرفه بناي حكومت كردن و سلطان و امير سازي را گذارد. سپس و در ظاهر مناطق ساخت خود را به اين سلاطين و شيوخ واگذار كرد. در دوران اتحاديه سازي، اتحاديه نظامي را كه غرب در خاورميانه براي محاصره شوروي به وجود آورد در بغداد تاسيس و به نام پيمان بغداد خوانده شد. متعاقب آن، روسها به مليون و چپهاي عراقي كمك كردند تا در بغداد كودتا به راه اندازند و حكومت سلطنتي ساخت انگلستان را حذف كنند و از آن پس عراق دوست و هم پيمان مسكو و مدعي كويت و هر سرزمين ديگر شد كه مطمح نظر غرب قرار مي گرفت. پس از خروج انگلستان از شرق سوئز، توجه اصلي آمريكا معطوف به عراق شد و مدتها با كمك شاه كردهاي عراقي را بر ضد دولت بعثي بغداد (دوست مسكو) بر مي انگيخت. صدام حسين با اين كه مي دانست زير ذره بين آمريكا و اسراييل است كه هر دو اهميت عراق را به خوبي مي شناسند مرتكب دو اشتباه سياسي شد؛ يكي اين كه در روزهاي افول قدرت مسكو فريب خورد و كويت را اشغال نظامي كرد و با اين عمل استقرار آمريكا را در کشور سعودي، كويت، قطر و ... تثبيت كرد و با اشتباه ديگر كه باز نگذاردن درهاي عراق به روي بازرسان سازمان ملل بود بهانه اشغال نظامي عراق را به دست آمريكا داد زيرا كه او، ديگر اسلحه كشتار جمعي نداشت كه درهايش را ببندد و وانمود كند كه دارد. با اشغال نظامي عراق، آمريكا كه رقيب جهاني نداشت، با استفاده از اين خلاء آن كشور را به دست آورد و ....
تاريخدانان و ديگر اصحاب نظر در نوامبر 2004 با نشان دادن مرزهاي عراق روي نقشه و موقع جغرافيايي آن و با توجه به تحولات چند هزار ساله تاريخي منطقه و با اين استدلال كه عراق كليد خاور ميانه است بعيد دانسته بودند كه دولت آمريكا، مخصوصا در اين زمان كه معارضه غرب و مسكو بارديگر آشگار و چند قدرت ديگر وارد ميدان شده اند همه نيروي نظامي خود را از عراق خارج سازد. برخي از اين مفسران حتي پيش بيني كرده بودند كه دولت آمريكا در عراق، بمانند كره جنوبي و ژاپن، پايگاه نظامي ايجاد خواهد کرد كه با اين عمل نظر اسرائيل هم تامين مي شود. بنابراين، نبايد روي قرارداد امنيتي آمريکا و عراق مورخ دسامبر 2008 زياد حساب کرد

ماخذ
www.iranianshistoryonthisday.com